Περίγραμμα

Θα πραγματοποιηθεί σύγχρονη εκπαίδευση (δυνατότητα παρακολούθησης δια-ζώσης ή εξ αποστάσεως) στις εξής θεματικές ενότητες:

1η Θεματική Ενότητα:  Εισαγωγή στη Θεωρία Συστημάτων

2η Θεματική Ενότητα: Ειδικά Οικογενειακά Θέματα και Συστημική Παρέμβαση

3η Θεματική Ενότητα: Ψυχική υγεία παιδιού και εφήβου

4η Θεματική Ενότητα: Διαταραχές στην ψυχική υγεία παιδιού και εφήβου

5η Θεματική Ενότητα: Το σύστημα σχολείο

Επίσης, το πρόγραμμα περιλαμβάνει και ασύγχρονη, εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Εκπαιδευτικό υλικό (άρθρα, video κ.λπ.) θα δοθεί από τους εκπαιδευτές σε έντυπη ή  ηλεκτρονική μορφή,  το οποίο θα μελετούν οι εκπαιδευόμενοι /εκπαιδευόμενες σε χρόνο που θα επιλέγουν οι ίδιοι.

Ενότητα 1:

Εισαγωγή στην θεωρία συστημάτων

 Η θεματική ενότητα «Εισαγωγή στη Θεωρία Συστημάτων» παρέχει μια συνολική επισκόπηση της συστημικής θεωρίας και της εφαρμογής της σε διαφορετικά πλαίσια, με έμφαση στη συστημική θεραπεία και τις οικογενειακές δυναμικές. Στόχος της ενότητας είναι η κατανόηση των βασικών εννοιών της θεωρίας συστημάτων, η διερεύνηση των διαφορετικών προσεγγίσεων της συστημικής θεραπείας και η εφαρμογή αυτών των αρχών στη θεραπευτική πρακτική και την ανάλυση οικογενειακών και κοινωνικών συστημάτων.

Η ενότητα ξεκινά με το μάθημα «Βασικοί Ορισμοί Συστημικής Θεωρίας», όπου οι εκπαιδευόμενοι έρχονται σε επαφή με τις θεμελιώδεις έννοιες της θεωρίας συστημάτων, όπως η ολότητα, η αλληλεπίδραση, η ισορροπία, η αυτοοργάνωση και η ανατροφοδότηση. Διερευνώνται οι αρχές που διέπουν τα συστήματα, είτε αυτά είναι βιολογικά, κοινωνικά ή ψυχολογικά, και παρουσιάζεται η σημασία της ολιστικής προσέγγισης στην κατανόηση πολύπλοκων φαινομένων.

Στη συνέχεια, το μάθημα «Σχολές Συστημικής Θεραπείας» εξετάζει τις κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο της συστημικής θεραπείας. Παρουσιάζονται οι πιο σημαντικές σχολές, όπως η Δομική Οικογενειακή Θεραπεία, η Στρατηγική Θεραπεία, η Θεραπεία του Μιλάνου και άλλες. Οι εκπαιδευόμενοι μελετούν τις διαφορές μεταξύ αυτών των προσεγγίσεων, τις βασικές αρχές και τεχνικές τους, καθώς και τα πεδία εφαρμογής τους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μετάβαση από τις ατομοκεντρικές προσεγγίσεις σε πιο συστημικές και ολιστικές πρακτικές στη θεραπεία.

Το μάθημα «Η θεώρηση του συμπτώματος στη συστημική θεραπεία» αναλύει πώς η συστημική θεωρία εφαρμόζεται στην ψυχοθεραπευτική πρακτική. Οι εκπαιδευόμενοι διερευνούν τη σημασία της αλληλεπίδρασης των μελών ενός συστήματος (όπως η οικογένεια) και τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές σε ένα μέρος του συστήματος επηρεάζουν το σύνολο. Αναλύονται έννοιες όπως η ομοιόσταση, η αλλαγή πρώτης και δεύτερης τάξης, καθώς και ο ρόλος του θεραπευτή ως παράγοντα αλλαγής στο σύστημα.

Τέλος, το μάθημα «Τα τρίγωνα στην οικογένεια» εξετάζει τη λειτουργία των τριγωνικών σχέσεων στις οικογένειες και τις επιπτώσεις τους στη δυναμική των σχέσεων. Βασισμένο στη θεωρία του Bowen για τα οικογενειακά συστήματα, το μάθημα αναλύει πώς τα τρίγωνα σχηματίζονται ως μηχανισμοί σταθεροποίησης σε περιόδους έντασης, αλλά και πώς μπορούν να επηρεάσουν τη συναισθηματική ανάπτυξη και τις σχέσεις των μελών της οικογένειας. Παρουσιάζονται παραδείγματα από θεραπευτικές παρεμβάσεις και προτείνονται τεχνικές για την αναγνώριση και διαχείριση των τριγωνικών σχέσεων στην οικογενειακή θεραπεία.

Μέσα από τη θεματική ενότητα «Εισαγωγή στη Θεωρία Συστημάτων», οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν μια ολοκληρωμένη εικόνα της συστημικής σκέψης και των εφαρμογών της στην ψυχοθεραπεία. Η ενότητα συνδυάζει θεωρητική γνώση με πρακτικές προσεγγίσεις, δίνοντας στους συμμετέχοντες τα απαραίτητα εργαλεία για την κατανόηση και την παρέμβαση σε συστήματα που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση.

Ενότητα 2

Ειδικά οικογενειακά θέματα και συστημική παρέμβαση

 Η ενότητα εστιάζει στην εφαρμογή της συστημικής προσέγγισης στη συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη των οικογενειών, με σκοπό την κατανόηση και την επίλυση κρίσιμων ζητημάτων που αφορούν τις οικογενειακές δυναμικές. Κάθε μάθημα εξετάζει ένα συγκεκριμένο θέμα, προσφέροντας εργαλεία και μεθόδους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν στην οικογενειακή ζωή. Η επίδραση του διαζυγίου στο παιδί και τη συναισθηματική του ανάπτυξη αναλύεται μέσω της συστημικής προσέγγισης, η οποία εξετάζει πώς η οικογενειακή ισορροπία διαταράσσεται και τονίζει τη σημασία της υποστήριξης και επικοινωνίας εντός της οικογένειας. Παράλληλα, η συστημική θεωρία βοηθά στην κατανόηση των ψυχολογικών και κοινωνικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει μια οικογένεια όταν ένα μέλος της νοσεί από χρόνια ασθένεια, προσφέροντας στρατηγικές για την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας.

Αντίστοιχα, αναλύεται η διαδικασία του πένθους και ο τρόπος που το οικογενειακό σύστημα προσαρμόζεται στην απώλεια. Η συστημική προσέγγιση υπογραμμίζει τις αντιδράσεις των μελών της οικογένειας και προτείνει τρόπους διαχείρισης της θλίψης, με στόχο τη διατήρηση των οικογενειακών δεσμών. Στο πλαίσιο της κακοποίησης και της ενδοοικογενειακής βίας, εξετάζονται οι αιτίες και οι συνέπειες αυτών των φαινομένων, ενώ το μάθημα επικεντρώνεται στην αλλαγή των οικογενειακών δυναμικών και την υποστήριξη των θυμάτων. Η συζήτηση για τις σύγχρονες μορφές οικογένειας αναδεικνύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι διαφορετικοί τύποι οικογενειών (όπως οι μονογονεϊκές και οι οικογένειες LGBTQ+) και πώς η θεωρία συστημάτων μπορεί να ενισχύσει την αναγνώριση και την υποστήριξή τους.

Η εξάρτηση (όπως η εξάρτηση από ουσίες, αλκοόλ ή τυχερά παιχνίδια) εντός του οικογενειακού πλαισίου αναλύεται επίσης, με στόχο την κατανόηση της δυναμικής της εξάρτησης και της επίδρασής της στις οικογενειακές σχέσεις. Η συστημική προσέγγιση βοηθά στην ενίσχυση των οικογενειακών δεσμών και στην αποκατάσταση της ισορροπίας. Τέλος, η συμβουλευτική γονεϊκού ζεύγους επικεντρώνεται στην ενίσχυση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των γονέων, εξετάζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στη γονεϊκή τους πορεία και παρέχοντας εργαλεία για την ενίσχυση της λειτουργικότητας της οικογένειας.

Η ενότητα αυτή προσφέρει μια εις βάθος κατανόηση των οικογενειακών σχέσεων και παρέχει πρακτικά εργαλεία για την εφαρμογή της συστημικής προσέγγισης στη συμβουλευτική και υποστήριξη των οικογενειών, ενισχύοντας την ευημερία και τη λειτουργικότητά τους. 

Ενότητα 3

Ψυχική υγεία παιδιού και εφήβου

 Η ενότητα εστιάζει/στοχεύει στην κατανόηση των διεργασιών που συμβάλουν στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών και εφήβων καθώς και στην κατάκτηση θεωρητικών γνώσεων σε θέματα ψυχοπαθολογίας και θεραπευτικών παρεμβάσεων σε αυτές τις ηλικίες.

Οι βασικές αρχές της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, παρέχουν το πλαίσιο κατανόησης των διεργασιών που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων, ενώ οι αρχές της Κλινικής Ψυχολογίας παιδιού και εφήβου, παρέχουν τις θεωρητικές γνώσεις για τις διαδικασίες της αξιολόγησης και της παρέμβασης σε αυτές τις ηλικίες.

Υπό το πρίσμα της συστημικής θεωρίας, το παιδί είναι μέλος ενός ευρύτερου συστήματος, (στο οποίο ανήκουν άλλα «υποσυστήματα» όπως η οικογένεια, το σχολείο, η παρέα των συνομηλίκων και οι σημαντικοί άλλοι στη ζωή του παιδιού;;). Ως πιο σημαντικό ορίζεται το σύστημα της οικογένειας. Μέσω της συστημικής αξιολόγησης, συλλέγονται πληροφορίες για τα δυναμικά των σχέσεων και τα μοτίβα επικοινωνίας που αναπτύσσονται στο σύστημα-οικογένεια, στο οποίο ανήκει το παιδί ή ο έφηβος.

Στην παρούσα ενότητα, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις αλλαγές που παρατηρούνται στα μοτίβα επικοινωνίας, με βάση τα αναπτυξιακά στάδια του παιδιού, ενώ εξετάζεται επίσης, ο τρόπος που ο γονεϊκός ρόλος σχετίζεται με την ανάπτυξη της ψυχοπαθολογίας στο παιδί/έφηβο.

Τέλος, σε επίπεδο παρέμβασης, στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τεχνικές βασισμένες στην συστημική προσέγγιση, που στόχο έχουν να συμβάλουν στην αλλαγή της αναφερόμενης ως προβληματική/μη επιθυμητή για το σύστημα, κατάστασης.

 Ενότητα 4

Διαταραχές στην ψυχική υγεία παιδιού και εφήβου 

Στην ενότητα παρουσιάζεται ένα εύρος ψυχικών διαταραχών της παιδικής και εφηβικής ηλικίας όπως και θεραπευτικές παρεμβάσεις, ανάλογες των παρατηρούμενων δυσκολιών. Αναλυτικότερα, η θεματολογία αφορά στις αγχώδεις διαταραχές, στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, στις διαταραχές μυοσπασμάτων (τικ), στις διαταραχές διάθεσης, στις διαταραχές ύπνου, σίτισης, απέκκρισης, στην διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), στις διαταραχές συμπεριφοράς και τέλος στις διαταραχές αυτιστικού φάσματος. Επίσης, εξετάζονται θέματα ταυτότητας και έκφρασης φύλου σε παιδιά και εφήβους, και τρόποι υποστήριξης τους στο πλαίσιο μιας θεραπευτικής διαδικασίας. Τέλος, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα παιδιά και εφήβους που παρουσιάζουν καταθλιπτική συμπτωματολογία και συγκεκριμένα στα χαρακτηριστικά που παρατηρούνται στις οικογένειες αυτών, καθώς, όπως έχει ήδη αναφερθεί, στη συστημική θεωρία, τα παιδιά προσεγγίζονται ως μέλη του συστήματος της οικογένειας που ανήκουν.

 Ενότητα 5

Το σύστημα Σχολείο

Η θεματική ενότητα «Το Σύστημα Σχολείο» προσεγγίζει το σχολείο ως έναν πολυεπίπεδο οργανισμό, στον οποίο αλληλεπιδρούν μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς και φορείς της κοινότητας. Βασικός σκοπός της ενότητας είναι η κατανόηση του σχολείου όχι απλώς ως ενός χώρου μετάδοσης γνώσεων, αλλά ως ενός δυναμικού και ανοιχτού συστήματος, το οποίο επηρεάζεται από κοινωνικές, οικογενειακές και πολιτισμικές παραμέτρους. Μέσα από τις επιμέρους θεματικές, δίνεται έμφαση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα σχολεία και στις πρακτικές που μπορούν να ενισχύσουν την εύρυθμη λειτουργία τους.

Ένας από τους βασικούς άξονες της ενότητας είναι η μελέτη του σχολικού εκφοβισμού, ενός φαινομένου με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των μαθητών. Οι εκπαιδευόμενοι θα εξοικειωθούν με τα χαρακτηριστικά, τις μορφές και τις αιτίες του εκφοβισμού, καθώς και με στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισής του σε επίπεδο σχολικής κοινότητας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη σημασία της ενσυναίσθησης, της διαμεσολάβησης και των παρεμβάσεων που ενισχύουν ένα ασφαλές και υποστηρικτικό σχολικό περιβάλλον.

Παράλληλα, η ενότητα εστιάζει στη συστημική θεώρηση της σχέσης σχολείου-οικογένειας, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο της οικογένειας στη μαθησιακή πορεία των παιδιών. Μέσα από τη συστημική προσέγγιση, αναδεικνύονται οι τρόποι με τους οποίους η αλληλεπίδραση σχολείου και οικογένειας μπορεί να ενισχύσει τη σχολική επιτυχία, να προάγει τη συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών και να συμβάλει στη διαχείριση εκπαιδευτικών και κοινωνικών προκλήσεων. Δίνεται έμφαση στη σημασία της επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικών και γονέων, καθώς και στις μεθόδους συνεργασίας για τη δημιουργία ενός ενιαίου υποστηρικτικού πλαισίου για τους μαθητές.

Η τρίτη διάσταση της ενότητας αφορά την οικοσυστημική προσέγγιση στο σχολείο, η οποία εξετάζει το σχολείο ως μέρος ενός ευρύτερου οικοσυστήματος. Οι εκπαιδευόμενοι θα διερευνήσουν πώς παράγοντες όπως το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, οι τοπικές κοινότητες και οι πολιτικές αποφάσεις επηρεάζουν τη λειτουργία του σχολείου. Επιπλέον, θα παρουσιαστούν οικοσυστημικές τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν στην εκπαιδευτική διαδικασία, όπως η δημιουργία υποστηρικτικών δικτύων, η ανάπτυξη συνεργασιών με την κοινότητα και η εφαρμογή παιδαγωγικών πρακτικών που λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες όλων των μελών της σχολικής κοινότητας.

Συνολικά, η ενότητα «Το Σύστημα Σχολείο» επιδιώκει να παρέχει μια ολοκληρωμένη εικόνα του σχολείου ως ζωντανού και αλληλεπιδραστικού συστήματος. Οι εκπαιδευόμενοι θα αποκτήσουν πολύτιμες γνώσεις και πρακτικές δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να συμβάλουν ενεργά στη δημιουργία ενός συμπεριληπτικού, συνεργατικού και αποτελεσματικού σχολικού περιβάλλοντος

Επικοινωνία:

Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με την ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΙΣ Μονοπρόσωπη ΙΚΕ.

Επικοινωνία:
Υπεύθυνη προγράμματος: Αϊβαλιώτη Ελένη, Ψυχολόγος MSc, PhD
allilepidrasis@gmail.com , 2810210421, 6949237721

Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. ΕΛΜΕΠΑ: kedivim@hmu.gr